W 2020 r. upadłość konsumencka przeszła gruntowną nowelizację. Do dnia 24 marca 2020 r. jedynie dłużnik – konsument mógł ogłosić upadłość konsumencką. Dodatkowo musiał on udowodnić, że nie jest winny swojej trudnej sytuacji finansowej. Jeśli Sąd stwierdził, że dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie lub przez rażące niedbalstwo, to na starych zasadach oddalał wniosek o upadłość. Rzecz jasna, przesłanka „umyślności” lub „rażącego niedbalstwa” była bardzo ocenna. Jeden Sąd stwierdzał, że spirala zadłużenia nie jest powodem do oddalenia wniosku o upadłość, z kolei inny oddalał wniosek, od razu po tym, jak ustalił, że dłużnik jednym kredytem spłacał poprzedni kredyt.
Kolejną trudnością w ogłoszeniu upadłości konsumenckiej na starych zasadach była sytuacja, jeśli dłużnik w przeszłości prowadził działalność gospodarczą. Wówczas miał on praktycznie zamknięte drzwi do upadłości konsumenckiej. Nowelizacji prawa upadłościowego w 2020 r. znacznie poszerzyła zakres osób uprawnionych do uzyskania upadłości konsumenckiej. W tym wpisie omówię, kto może ogłosić upadłość konsumencką na nowych zasadach.
Kto może ogłosić upadłość konsumencką?
Osoby uprawnione do upadłości konsumenckiej
Upadłość konsumencką może ogłosić osoba fizyczna, która nie jest przedsiębiorcą. Dopóki osoba fizyczna faktycznie prowadzi działalność gospodarczą, nawet jeśli nie jest ujawniona w rejestrze CEIDG, nie może skorzystać z trybu upadłości konsumenckiej.
Z możliwości ogłoszenia upadłości konsumenckiej mogą skorzystać również wspólnicy (akcjonariusze) spółki kapitałowej, którzy nie prowadzą samodzielnie działalności gospodarczej lub zawodowej. Innymi słowy, jeżeli osoba fizyczna jedynie posiada udziały w spółce z o.o. lub akcje w spółce akcyjnej, to ma zdolność upadłościową jako konsument.
Zdolność do konsumenckiego ogłoszenia upadłości mają także osoby, które przestały być wspólnikami osobowej spółki handlowej. Do ubiegania się o ogłoszenie upadłości konsumenckiej mają prawo spadkobiercy zmarłego przedsiębiorcy, w stosunku do którego nie złożono wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie roku od dnia śmierci, jeśli oczywiście nie prowadzą oni dalej przedsiębiorstwa we własnym imieniu.
Ważną zmianą w zakresie upadłości konsumenckiej, jest umożliwienie ubiegania się o nią przez osoby fizyczne, które zaprzestały prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, jeśli wcześniej nie został złożony wniosek o ogłoszenie upadłości na ogólnych zasadach.Zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej oznacza wykreślenie wpisu z rejestru. Oznacza to, że przedsiębiorca, który ma jedynie zawieszoną działalność gospodarczą, nie może ogłosić upadłości jako konsument.
Z upadłości konsumenckiej mogą także skorzystać rolnicy – prowadzący gospodarstwo rolne, pod warunkiem, że nie prowadzą innej działalności gospodarczej lub zawodowej.
Zatem głównym kryterium dla ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest posiadanie statusu konsumenta. Zdolności upadłościowa nie zależy natomiast ani od wieku dłużnika, ani od zakresu jej zdolności do czynności prawnych.
Czy małżonkowie składają wspólny wniosek czy dwa odrębne?
Niestety jak wynika z praktyki małżonkowie są zmuszenia składać dwa odrębne wnioski o upadłość konsumencką. Formularz wniosku został zaprojektowany w ten sposób, że można w nim wpisać tylko jednego dłużnika. Zdarza się jednak, że jeśli do sądu wpłyną wnioski o upadłość małżonków, to sąd połączy dwie sprawy do wspólnego prowadzenia i rozpoznania.
Stan niewypłacalności – drugie kryterium w upadłości konsumenckiej
Zasadą jest, że upadłość ogłasza się wobec dłużnika, który stał się niewypłacalny. Niewypłacalność oznacza utratę zdolności do wykonywania swoich wymagalnych długów od co najmniej trzech miesięcy. Dług jest wymagalny, jeśli upłynął już termin jego zapłaty. W przypadku długów kredytowych niewypłacalność jest wtedy, kiedy dłużnik nie płaci rat od co najmniej trzech miesięcy. Jeśli chodzi o dług z niezapłaconej faktury, niewypłacalność jest wtedy, gdy jest już co najmniej trzy miesiące po terminie zapłaty. Oczywiście, definicja niewypłacalności oznacza utratę zdolności do płacenia wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Jeśli dłużnik przestaje płacić, bo tak mu się podoba, pomimo że ma pieniądze na pokrycie swoich wymagalnych długów, to zgodnie z definicją nie jest niewypłacalny. Chodzi zatem o przypadki, kiedy dana osoba nie płaci, ponieważ nie ma z czego.
Czy muszę udowodnić, dlaczego zostałem dłużnikiem?
W obecnym zmienionym stanie prawnym we wniosku o upadłość nie musisz podawać przyczyn, dlaczego zaprzestałeś spłaty swoich długów. Dlatego też w uzasadnieniu wniosku nie musisz opisywać historii powstania Twojego zadłużenia. Są to obecnie okoliczności bez znaczenia dla samego ogłoszenia przez Sąd upadłości konsumenckiej. Niestety w późniejszym etapie są one jednak badane zarówno przez syndyka, jak i przez sąd. W nowym stanie prawnym każdy niewypłacalny dłużnik-konsument może ogłosić upadłość konsumencką. Pamiętaj tylko, że ogłoszenie upadłości nie oznacza automatycznie oddłużenia. Jest to dopiero pierwszy krok w tym kierunku. O kolejnych etapach upadłości będę pisała następnym razem.
